iBooks 2 en iBooks Author

Afgelopen donderdag presenteerde Apple een aantal nieuwe producten, specifiek op het onderwijs gericht, nieuwe versies van iBooks en iTunes U. De eerste werd vergezeld van een nieuw programma om boeken mee te maken: iBooks Author. Deze kruising tussen Pages, Keynote en xCode maakt het erg gemakkelijk prachtige 'interactieve' boeken te maken voor de iPad. Met name iBooks Author leverde veel rumoer op.

Interactieve eBooks

Apple verkoopt de update voor iBooks als een verbeterde manier om studieboeken te lezen. Boeken in iBooks kunnen nu afbeeldingen, video's, animaties, 3D-objecten en volledig interactieve onderdelen bevatten. Er kunnen multiple-choice tests worden toegevoegd en je kunt met je notities en highlights in de boeken gemakkelijk studeren. Omdat al deze mogelijkheden niets zijn zonder een goede (snelle) manier om ze toe te voegen, heeft Apple iBooks Author uitgebracht: Een grafisch hulpmiddel waarmee je letterlijk in 5 minuten een interactief boek in elkaar zet. Je tekst kun je uit Pages of Word importeren, animaties kunnen zonder programmeerervaring worden toegevoegd door keynote-presentaties direct in het boek op te nemen. Daarnaast zijn fotogalerijen en dergelijke toe te voegen. Wil je meer, dan kun je met HTML en javascript zo uitgebreide functies maken als je wil. Het resultaat is prachtig, al crasht het enige in Nederland beschikbare iBook op mijn iPad 1 nog continu. iBooks moest uitkomen direct na de presentatie, vermoedelijk was dat een net wat te krappe deadline.

Juridische problemen?

Direct nadat iBooks Author uitkwam doken verschillende mensen in de voorwaarden. Apple staat immers niet bekend als het meest redelijke bedrijf. Boeken die je wilt uitbrengen via iBooks Author zijn aan een aantal voorwaarden gebonden:

1. Het goede nieuws: iBooks Author is gratis, werkt goed en levert goede boeken op. Maak je boeken die je gratis wilt weggeven dan kun je de bestanden verspreiden zoals je wilt, deze kunnen op elke iPad geopend worden. Dit is een van de meest interessante nieuwtjes: Het wordt erg gemakkelijk om zelf hoge kwaliteit boeken voor de iPad te maken. Daarnaast zijn de iBooks grotendeels standaard ePub3, al zijn er verschillende niet-standaard toevoegingen gemaakt, waardoor ze niet zomaar op andere apparaten te gebruiken zijn.
2. Betaalde boeken: Deze mogen alleen via de iBook Store worden aangeboden. Het is uitgesloten in de gebruiksvoorwaarden een met iBooks Author gemaakt werk via andere weg te verkopen. Je mag dus niet betaalde downloads van iBooks op je eigen site zetten. Apple wil zijn 30% commissie graag hebben. Over dit punt is veel te doen geweest. Zo schreven verschillende mensen hoe schandalig deze voorwaarde is. Een andere kijk is echter ook mogelijk, als je Apple ziet als uitgever, vallen de voorwaarden best mee, zo schrijft onder andere Daniel Steinberg. John Gruber beschrijft hoe Apple zo probeert een vorm van vendor lock-in te krijgen zónder een nieuw raar bestandsformaat te creëeren. Gezien Apple uiteindelijk meer iPads wil verkopen niet heel gek. Als je de 10% die je normaal bij een uitgever overhoudt hier tegenover legt valt het nog best mee.

Opgeblazen bestanden

In de voorwaarden beschrijft Apple hoe iBooks een optimale bestandsgrootte van minder dan 1 Gigabyte moeten hebben. Voor de presentatie hoopte ik dat Apple iets zou doen aan het idiote gebruik dat tijdschriftenmakers hebben op de iPad elke week een bestand van 300-500MB neer te zetten. Helaas, het eerdergenoemde iBook is net geen 1GB groot. Natuurlijk zijn video's en animaties groter dan tekst, maar dit zijn wel erg flinke bestanden. Zo kan de kleinste iPad minder dan 15 boeken bevatten, tegen de duizenden 'normale' ebooks. Een keuze om niet direct alle video's in een boek te downloaden maar deze on demand in te laden zou schelen in de opslagruimte, maar heeft als nadeel dat een internetverbinding dan nodig blijft.

Onderwijsrevolutie?

Apple presenteerde het als een onderwijsrevolutie. Goedkopere studieboeken, vol interactiviteit. Geen droge tekst maar animatie, directe toetsing en gemakkelijk notities maken. Sinds de iPad uit is werkt Fraser Speirs in Schotland op een (basis)school waarin elke leerling een iPad gebruikt. Hij geeft bij Macworld zijn mening over de aankondigingen van Apple. Vooral zijn opmerkingen over de manier waarop boeken door scholen worden gebruikt zijn interessant: Scholen lenen boeken uit of verhuren ze voor één of enkele jaren. Hoewel de boeken fors goedkoper zijn (de maximumprijs is $14,99) dan traditionele studieboeken, kunnen deze slechts aan één iTunes-account gekoppeld worden, en zijn ze niet uit te lenen, door te verkopen of op andere manier 'samen' te gebruiken. Dit is natuurlijk een nadeel van alle ebooks (beperkte uitleenmogelijkheden zoals die van de Kindle daargelaten), maar is met name in het onderwijs een echt proleem. Dat scholen daarnaast voor elk kind een iPad moeten hebben is een tweede beperking. Deze speelt overigens sterker bij iTunes U, de tweede aankondiging die Apple die dag deed.

Apple heeft interessante zetten gedaan met deze aankondiging. Wat het uiteindelijk op zal leveren zal nog even onduidelijk blijven. Of uitgevers ook om kunnen gaan met deze nieuwe mogelijkheden is bijvoorbeeld niet zeker. De kans bestaat dat ze minimale wijzigingen aan bestaande boeken doen om zo ook hip te lijken, maar in de praktijk nauwelijks gebruikmaken van de écht interessante mogelijkheden. Voor webdevelopers is een mooie nieuwe kans ontstaan: Widgets voor iBooks zijn met hun bestaande vaardigheden te maken, en kunnen mooie functies opleveren. Hoewel al eerder experimenten met javascript in ePub werden gedaan, zijn de mogelijkheden nu een stuk uitgebreider. Uiteindelijk zet Apple weer een stap in de ontwikkeling van het 'digitale boek', verder van het traditionele boek af, en geeft dit misschien ook een beetje toe: met iBooks Author gemaakte boeken hebben in iBooks geen ouderwetse bladeranimatie, maar schuiven over het scherm.