(A)Sociale Nieuwssites
Waarom is het onverstandig de foto's waar échte nieuwswaarde aan zit op sociale nieuwssites te plaatsen? Dit zal ik aan de hand van nufoto.nl en skoeps.nl uitleggen:
Tot voor kort was publicatie van nieuwsfoto's voorbehouden aan door kranten en nieuwsorganisaties uitgezonden betaalde beroepsfotografen.Twee ontwikkelingen hebben hier verandering in gebracht:
In de eerste plaats is het sinds de komst van de digitale camera gemakkelijk geworden om zeer snel na een nieuwsfeit foto's bij nieuwsorganisaties te krijgen. Dit alleen is niet voldoende voor de doorbraak van (buzzword) burgerjournalistiek.
Een tweede belangrijke ontwikkeling is de komst van (let op: nog één) web 2.0. Voor diegenen die het niet kennen: Web 2.0 is een handige term om een verzameling van ontwikkelingen op internetgebied mee te duiden. Met name het fenomeen sociale netwerk-sites (hyves, myspace, facebook e.d.) en user-generated content (alles wat de bezoeker zelf online plaatst) staan centraal. Voeg beide samen, en je krijgt: De sociale nieuwssite. Speciaal voor nieuwsfotografen in de dop zijn er 2 grote spelers: Skoeps.nl en Nufoto.nl. Deze sites nodigen je uit foto's in te sturen en zo kans te maken op eeuwige roem en misschien publicatie in een échte krant!
Het probleem met deze sites wordt duidelijk als tussen de brandjes en auto's in de sloot een écht unieke nieuwsfoto wordt geplaatst. Een foto die elke krant wel wil hebben, waar het journaal voor belt. Stel je voor dat de fotograaf zijn foto, net voor het journaal belt met een prachtaanbod, al op Skoeps heeft geplaatst. Dan is het jammer, maar naar het geld kan hij fluiten. Stond hij op nufoto.nl? Ook pech gehad.
Uit de algemene voorwaarden van skoeps.nl: (vet gedrukt door mij)
"Door akkoord te gaan met deze voorwaarden draag je uitdrukkelijk, onvoorwaardelijk en onherroepelijk alle intellectuele eigendomsrechten in hun meest volledige wettelijke omvang op al het materiaal, van welke aard ook (daaronder begrepen maar niet beperkt tot teksten, foto's en bewegend beeldmateriaal) dat je bij SKOEPS aanlevert (hierna het "materiaal") over aan SKOEPS."
En verderop:
"Daarnaast doe je hierbij onherroepelijk en onvoorwaardelijk afstand van enig persoonlijkheidsrecht en enig recht op vergoeding dat je met betrekking tot het Materiaal mocht hebben, voor zover deze afstand is toegestaan door de wet. Je erkent uitdrukkelijk dat deze afstand mede inhoudt dat SKOEPS het recht heeft om het Materiaal naar eigen inzicht aan te passen.
Indien en voor zover volledige overdracht op deze wijze niet mogelijk is, geef je SKOEPS hierbij een onbeperkte, wereldwijde, onherroepelijke, onvoorwaardelijke en exclusieve licentie, met het recht op sublicentie, om het materiaal openbaar te maken en te verveelvoudigen via ieder denkbaar medium, waaronder tv en internet, en voor ieder denkbaar doel. Je verklaart bovendien om op eerste verzoek alle door SKOEPS verzochte medewerking te zullen verlenen teneinde voornoemde overdracht, afstand en/of licentieverlening nader te formaliseren, waaronder mede begrepen het ondertekenen van documenten."
Samengevat: Je geeft je foto's weg, mag ze zelf niet meer verveelvoudigen of openbaar maken (tonen aan anderen, op je eigen site zetten, een kopie maken), en Skoeps.nl wordt eigenaar.
Bij Nufoto.nl luiden de relevante voorwaarden als volgt: (vet gedrukt door mij)
"Door akkoord te gaan met deze voorwaarden, geef je NU.nl voor altijd toestemming en een exclusieve licentie om de door jou ingestuurde foto of een gedeelte daarvan openbaar te maken en te verveelvoudigen. Deze licentie omvat onder meer, maar niet alleen, het recht om de foto of een gedeelte daarvan op te slaan in een databank en/of te publiceren op de website www.nu.nl of een van de andere sites van ilsemedia."
Geen overdracht van eigendom, maar gezien het feit dat ze een exclusieve licentie krijgen, is het resultaat gelijk: Geen enkele controle over je foto's. Wat betreft nufoto.nl heb ik op hun weblog hierover wat vragen gesteld. In reactie op mijn opmerkingen dat de voorwaarden nogal eenzijdig gesteld zijn antwoordde Jesse van nu.nl:
"We willen de voorwaarden zo opstellen dat de fotograaf de rechten op de foto behoudt. We zien dat ook als een kans om de serieuzere (freelance) nieuwsfotograaf aan ons te binden. Het kost ons nog even tijd om de voorwaarden zo op te stellen dat ze voor beide partijen goed werken, verwacht zeer binnenkort een update op dit blog!"
Datum: 15 augustus 2007.
Eind november vraag ik om een update. Het volgende was de reactie:
"Je hebt gelijk Joost, excuses voor het uitblijven van een update. We hebben gemerkt dat er een aantal haken en ogen zijn aan het geheel vrijgeven van de rechten. Een gevolg is bijvoorbeeld het opgeven van onze bemiddelende rol bij het verkopen van foto's. We kunnen dan de afnemer geen exclusiviteit meer garanderen wat resulteert in lagere (of uitblijven) van opbrengsten voor de fotograaf."
Op zich een goede reactie, soms duren dingen wat lang. Echter: een gemakkelijke oplossing zou zijn de exclusiviteit te waarborgen door tijdelijke exclusiviteit voor nufoto.nl te vragen (laten we zeggen 2 weken, nieuwsfoto's zijn daarna over het algemeen niet interessant meer). Zo kan een fotograaf na een paar weken weer gewoon met zijn foto's doen wat hij wil. Helaas is het sindsdien stil gebleven bij nufoto.
Iedere jurist is getraind contracten zo goed mogelijk dicht te timmeren. De voorwaarden van deze sites, zeker gezien het feit dat mensen zonder er iets aan over te houden (in de meeste gevallen) de content leveren, zijn echter veel te eenzijdig gesteld. Zelfs als ze willen vasthouden aan de voorwaarden zoals op hun sites gesteld, moet er wat mij betreft iets veranderen. Geef je content-aanbieders duidelijk bij registratie, en liefst bij elke upload, in duidelijke bewoordingen aan dat ze hiermee alle rechten op hun eigen foto's afstaan. Als je dan toch alle rechten afpakt, ben er dan tenmiste open en eerlijk over.