F/1.2 is F/1.8, of F/2, op een 7D.
Op the Luminous Landscape verscheen vandaag een interessante open brief. Het maximum diafragma-getal van objectieven wordt bepaald door de brandpuntsafstand te delen door de diameter van het diafragma. Dit levert een getal op, dat bij elk objectief dezelfde hoeveelheid licht oplevert. Een 50mm f/1.8 objectief geeft evenveel licht door aan de sensor als een 100mm f/1.8. Echter, de beeldelementen in een objectief absorberen ook een hoeveelheid licht. Hierdoor verschilt de daadwerkelijk doorgelaten hoeveelheid licht per objectief. In de filmwereld is dit allang bekend, omdat daar al langer gebruik wordt gemaakt van complexe zoomobjectieven, die een significante hoeveelheid licht tegenhouden.
Hoe komt het nu dat fotografen in de praktijk niets merken van dit verschil? Mark Dubovoy schrijft op the Luminous Landscape een interessante brief over dit fenomeen. Uit metingen van DxO Labs, die allerlei sensor- en camera-eigenschappen meten, blijkt dat er door de camerafabrikanten wordt gesjoemeld: Het verschil in licht dat de sensor bereikt wordt opgevangen door de ISO op te schroeven. Het verschil kan significant zijn: Op een canon 5D is een F/1.2 objectief ongeveer .4 stops minder lichtsterk dan het zou moeten zijn, en op een 7D zelfs bijna een hele stop.
Het probleem wordt verergerd door de manier waarop sensoren zijn opgebouwd: Elke (sub)pixel op de sensor ligt achterin een kleine 'tunnel', waar het licht invalt. Licht dat niet haaks op de sensor binnenkomt kan tegen de tunnelwand slaan, en de sensor nooit bereiken. Bij lichtsterke objectieven is dit vaker het geval. Hierdoor wordt nóg minder licht opgenomen dan je uit het diafragmagetal denkt af te kunnen leiden. Het is dus maar de vraag of een lichtsterk objectief oplevert wat je verwacht.
Het verhaal wordt nog sterker, want ook op het gebied van scherptediepte is niet alles wat het lijkt: Scherptediepte wordt bepaald door het licht dat niet gefocust is. Dit licht komt minder recht op de sensor aan. Hierdoor neemt de kans toe dat dit licht de genoemde 'tunnelwand' raakt, in plaats van de sensor. Hierdoor is ook de scherptediepte van dergelijke objectieven anders dan op basis van het diafragmagetal mag worden verwacht. In de brief wordt opgeroepen niet meer de ISO aan te passen zonder dat de fotograaf dit weet. In de filmwereld wordt gebruik gemaakt van een andere waarde dan de F-stop, de 'T-stop' (transmission). Hiermee hebben zij een betere methode om objectieven te vergelijken. Misschien is het tijd voor hetzelfde systeem bij fotografie?